Menü Kapat

Mantarlar enfeksiyonları, insandan, hayvanlardan ve topraktan bulaşarak; saç, deri ve tırnaklarda hastalık yapan mikroorganizmalardır. Başlıca tipleri; kandidalar, dermatofitler ve tinea versikolor’dur.

Kandida:

Maya mantarı olan kandidaların en sık görülen cinsi kandida albicans’tır. Aslında kandida vücudumuzda, mukoz membranlar, deri, vajina ve mide barsak sistemimizde hastalık yapmadan bulunurlar. Ancak vücut direncinin veya bölgesel direncin düştüğü durumlarda hastalık yapar hale gelirler. Başlıca nedenler şunlardır: terleme, sürtünme, kapalı ortamlar, şişmanlık, antibiyotik, kortizon ve doğum kontrol hap kullanımı, gebelik, diyabet, hormonal rahatsızlıklar, atopik ekzema, HIV/AIDS hastaları, kanser hastaları ve kanser tedavileri.

Başlıca derideki kandida infeksiyonlarının yerleşim bölgeleri ağız ve dil, meme altı, kasık ve koltuk altı gibi büklüm yerleri, tırnak ve tırnak çevresi ve genital bölge özellikle kadınlarda vajinadır. 

Ağız mukozasında süt beyaz renginde ufak ve mukozaya yapışık ve altında kanamalı alanlar gösteren belirtiler gösterir. Bebeklerde bu tablo pamukçuk olarak bilinir.

Meme altı kasık gibi birbirine sürtünen bölgelerde ve parmak aralarında pişik benzeri hastalık yaparlar.

Tırnak kandidası el ve ayakta, genellikle suyla temasın çok olduğu durumlar veya mesleklerde görülür. Daha çok el tırnağında renk ve şekil değişikliği, tırnak etrafında dolama benzeri ağrı,şişlik ve akıntı şikayetleri vardır.

Kandidalar kadınlarda en sık vajinal akıntı ve kaşıntı nedenlerinden biridir. Süt kesiği şeklinde akıntı, şiddetli kaşıntı ve kızarıklık vajinal mantarın başlıca belirtileridir.

Vajinal kandida infeksiyonlarından korunmak için genel önlemler:

  • Pamuklu iç çamaşırı giymek
  • Yüzme sonrası mayo değiştirmek
  • Uyurken iç çamaşırı giymemek
  • Uzun banyo yerine kısa süreli duş almak
  • Rahat, bol, ter emen kıyafetler giymek ve sık yıkamak
  • Yoğurt yemek faydalıdır.
  • Dermatofitler:

İnsan derisinde, hayvanlarda ve toprakta bulunurlar. Buralardan insanlara bulaşarak vücutta, deride, saçta ve tırnakta mantar hastalığına neden olurlar.

Saçlı deri mantarı genellikle ergenlik çağı öncesinde görülür. Erişkinlerde görülme olasılığı azdır. Saçlı deride para şeklinde dökülme, kızarıklık, pullanma gibi belirtilerle seyreder. Tedavisi gecikirse kızarıklık şişme ve akıntı gibi belirtiler de eklenebilir. Saçlı deri mantarından korunmak için tarak ve havlu gibi malzemeler ortak kullanımdan kaçınılmalıdır.

Derideki mantar belirtileri, kızarıklık, pullanma şeklinde değişik büyüklüklerde yuvarlak, halka şeklinde döküntülerden oluşur. Kaşıntı olabilir veya olmayabilir.

Kasık mantarı özellikle erkeklerde daha sık görülür. Anatomik yapıları nedeniyle kasık mantarına yatkındırlar. Bu bölgede halka şeklinde kızarıklık soyulmalar gösteren kaşıntılı yaralar oluşur. Koku ve sulanma gibi belirtilerde görülebilir. Ayrıca pişikte bu tabloya eşlik edebilir.

Ayak ve el mantarları ise elde ve ayakta soyulmalar, parmak aralarında beyazlık, kızarıklık, akıntı, koku ve kaşıntı şeklindedir. Su dolu kabarcıklar görülebilir.

Tırnak mantarları el veya ayakta tırnaklarında kalınlaşma, sararma, renk değişikliği, kırılma ve boşalma şeklinde görülebilir. Tırnağın tümü veya bir kısmı tutulabilir. En çok havuz, ortak kullanılan eşyalar aracılığı ile veya tırnağın herhangi bir nedenle yaralanmasından sonra oluşmaktadır.

Tinea versikolor:

Halk arasında samyeli olarak bilinen bu mantar şekli aslında derimizde var olan mantarların (Malassezia furfur) sıcak nem ter etkisiyle şekil değiştirip hastalık yapar hale gelmesiyle oluşmaktadır. Özellikle gövde ve boyunda nadiren yüzde kahverengi veya beyaz hafif pullanmalar şeklinde belirti gösteren lekeler şeklinde görülür

Mantar hastalıklarında genel önlemler: nem,sıcak, terleme, kötü hava sirkülasyonu, şişmanlık ve kötü hijyen mantar infeksiyonuna zemin hazırlar. Ayrıca bulaşıcı olması da bunun yayılımını kolaylaştırır. Ayak mantarı genellikle soyunma odaları ve duş odaları veya ayakkabı çorap gibi ortak kullanım eşyalarından geçer.

Mantar hastalığından korunmak için alınması gereken önlemler:

  • Havlu ve terlik paylaşmamak
  • Ortak ayak basılan yerlerde (sauna, duş, soyunma odaları, havuz gibi) terlik giyinmek
  • Ayakları her gün yıkanmak ve çorapları her gün değiştirmek
  • Sentetik çoraplar kullanmamak
  • Banyo sonrası ayaklar özellikle parmak aralarını iyi kurulamak, ayak mantarına yatkın olanlarda antifungal içeren pudralar kullanmak
  • Özellikle yazın dar ayakkabı giyinmemek
  • Sıcak ve nemli havalarda kalın ve sentetik, terleten giysiler uzun süreli giyinmemek, hafif dokulu ince giysiler tercih etmek
  • Evcil hayvanları kontrol etmek, kıl dökme durumlarında veterinere götürmek
  • Ter kesici krem deodoran ve pudra kullanmak

Mantar infeksiyonlarında tanı koymak: şüpheli lezyondan kazıma yöntemi ile alınan örnek cam lama alınır. Potasyum hidroksit damlatılarak deriye ait keratinler eritilir. Mikroskopta mantara ait hiflerin görülmesi ile tanı konulur. Ayrıca mantar kültürü yapılarak mantarın cinsi ve varlığı teşhis edilebilir.

Mantar infeksiyonlarının tedavisi: mantar hastalığının tedavisi günümüzde çok kolaylaşmıştır. Antifungal denilen, hap yada krem tarzında mantara karşı geliştirilmiş ilaçlar çok çeşitlidir. Mantarın yerleşim bölgesi ve cinsine göre tedavilerin şekli ve süresi değişmektedir. Örneğin, vücut mantarının tedavisi 2 hafta sürerken bir ayak tırnağı mantarının tedavisi 4 ayı bulabilmektedir. Mantar hastalığı tekrar meyilli olması ve bulaşıcı özellikleri nedeniyle kesinlikle bir uzman dermatoloğun denetiminde tedavi edilmelidir.