Psoriasis (sedef hastalığı) alevlenmeler ve iyileşmelerle seyreden kronik deri hastalığıdır. Kalıtsal etmenlerin de rolü olan bu hastalıkta döküntüler iyi sınırlı, kalın ve çok katlı kabuklu kırmızı renkte olup kollar ve bacakların kıvrım yerlerinde ve kafanın saçlı derisinde yerleşirler. Kaşıntı ve yanma gibi şikayetler sık olmamakla birlikte bazı hastalarda rahatsızlığa yol açabilirler.

Sedef hastalığı ne sıklıkta görülüyor?

Hastalık dünya nüfusunun ortalama %1-2’sinde görülür. Beyaz ırkta özellikle kuzey Avrupa ve İskandinavya ülkelerinde sık görülen sedef hastalığı her iki cinste eşit oranda bulunur. Ülkemizde psoriasisin sık olduğu düşünüülmektedir (%2-4).

Sedef hastalığının nedeni (nedenleri) nedir?

Psoriasis multifaktoriyel bir hastalıktır: bu hastalıkta kalıtsal ve çevresel faktorlerin birlikteliği söz konusudur. Hastaların %30-40’ında aile öyküsü vardır, ancak bazı çevresel etmenlerin bu kalıtsal zeminin ortaya çıkabilmesi için rol oynadıkları düşünülmektedir. Çevresel faktörlerin arasında fiziksel travmalar, psikolojik travmalar, boğaz enfeksiyonu, gebelik, menopoz ve ergenlik çağı gibi bazı endokrin dalgalanmalar ve bazı ilaçlar yer almaktadırlar.

Sedef hastaları nelerden sakınmalılar?

Hastalığın nedenlerini göz önüne alarak hastaların bu etmenlerden uzak kalmaları tavsiye edilir. Hastalar cilde zarar vermekten sakınmalılardır; kaşıntı dahil her türlü cilt travması döküntülerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Psikolojik sıkıntılar diğer sakınılacak faktördür. Özellikle psoriasisli çocuklarda boğaz enfeksiyonlarına dikkat edilmeli bu durumlarda doktora başvurulmalıdır. Başka nedenle kullanılan ilaçlar hakkında doktora bilgi verilmelidir; bazı ilaçlar hastalığın alevlenmesine yol açabilirler; bazı diğer ilaçlar ise psoriasis tedavisinde kullanılan ilaçlarla etkileşime girebilir tedavi etkinliğini azaltır veya başka yan etkilere neden olabilirler.

Güneşin bu hastalıkta yararı mı, yoksa zararı mı vardır?

Güneşin hastalıkta faydalı olduğu bilinmektedir. Bu yüzden hastalara bol güneşlenme önerilir.

Bu hastalık bulaşıcı mı?

Sedef hastalığında mikrobik bir neden söz konusu olmayıp hastalık kesinlikle bulaşıcı değildir.

Hastalığın belirtileri nelerdir?

Döküntüler genelde simetrik olup vücudun hemen her tarafını tutabilirler. Özellikle çocuklarda bazen boğaz enfeksiyonu sonrası ortaya çıkan döküntüler daha küçük boyutta ve daha yaygındır. Psoriasis saçlı deri, el ve ayak, tırnaklar ve genital bölgeyi klasik vücut tutulumu ile birlikte veya tek başına tutabilir.

Hastalık nelere yol açabilir?

Bazen hastalık klasik döküntüler halinden çıkıp tüm vücudu kaplayan kızarıklık ve kabuklanma (eritrodermi) veya yüzlerce iltihaplı döküntülere (püstüler psoriasis) dönüşür. Düzenli kontrol ve tedavi programlarına uymayan hastalarda eklemlerin tutulumu (psoriatik artrit) söz konusu olabilir.

Hastalığın tanısı uzman dermatolog tarafından yapılan muayene ve bazı durumlarda döküntülerden biyopsi alınarak patolojik inceleme ile konur.

Hastalığın yiyeceklerle ilişkisi var mı?

Diyet hastalığın alevlenmesi veya tedavisinde çok önemli rolü olmayıp döküntülerin iyileşmesinde sadece balık yağının etkisinden söz edilir.

Sedef hastalığının tedavisi ne sağlar?

Hastalığın nedeni çeşitli kalıtsal ve çevresel faktörlere bağlı olduğundan, tedavi sadece görülen döküntülerin yok olmasını sağlar; dolayısıyla bu hastalıkta tedaviden amaç hastaya döküntüsüz dönemlerin sağlanması, uzatılması, ve ilerlemesinin durdurulmasıdır. Bu hastalıkta kesin tedavi söz konusu değildir.

Hastalığın tedavisinde neler kullanılır?

Hastalığın tedavisinde duruma göre sürülen (topikal) veya ağız ve enjeksiyon yolu ile verilen (sistemik) ilaçlar ve ışık tedavisi kullanılır. Bu tedavilerle hastalık bir süre kontrol altına alınır ve duruma göre tedaviye ara verilir, devam edilir veya başka bir tedaviye geçiş yapılır.

Topikal tedavilerin arasında katran içeren şampuanlar ve nemlendiriciler, kortizonlu preparatlar, D vitamini türevi olan kalsipotriol, ve antralin denilen bir madde kullanılır. Hastalığın sistemik tedavisinde A vitamini türevi olan retinoidler, siklosporin etken maddeli ilaçlar ve metotreksat denilen ilaçlar kullanılabilir; ancak sistemik tedavilerin vücutta çeşitli yan etkilere yol açabildiklerinden dolayı son seçenek olarak tercih edilirler. Bir başka tedavi fototerapidir.

Fototerapi nedir?

Işık tedavisi (fototerapi) denilen yöntemde vücut ültraviyole aletleri denilen ve belli dalga boylarını üreten ışıklara (UVA veya UVB) maruz kalarak iyileşme izlenir. Bu tedavi yöntemi topikal tedavilerden daha etkili olup söz ettiğimiz sistemik tedavilerden daha sağlamdır.

Hangi tedaviler hekim kontrolü olmaksızın yapılabilir?

Nemlendirici preparatların dışında herhangi bir topikal veya sistemik tedavi doktor kontrolü altında uygulanmalıdır. Hastalar sürülen(topikal) ilaçların kullanımında bile çok dikkatli olmaları gerekir, nitekim bu ilaçların uzun süre ve kontrolsüz kullanımı çeşitli yan etkiler ve tedavi etkinliğinin azalmasına yol açar.

Kliniğimizde her hasta takibe alınır. Psoriasis hastalarına kesin psoriasis teşhisi konduktan sonra hastalığın şiddeti, seyri, yerleşimi, yaygınlığı ve diğer sosyoekonomik koşullara bağlı olarak en uygun tedavi planları düzenlenir ve hastalar belirli sürelerle takip edilirler.